ဘယ္အခ်ိန္မွာေလျဖတ္နိုင္သလဲ

WHO ရဲ႔စာရင္းဇယားမ်ားအရ ၁၀ ရာခိုင္နွုန္း (သို႔) ၅.၅ သန္း နီးပါး ေလျဖတ္ျခင္းေၾကာင့္ ေသဆံုးရေၾကာင္း သိရွိရပါတယ္။ ေလျဖတ္ေရာဂါသည္ ကမာၻေပၚတြင္ ေသဆံုးမွဳအမ်ားဆံုး ထဲက တစ္ခု အျဖစ္ေနပါေသးတယ္။ေလျဖတ္ျခင္းနွစ္မ်ိဳးမွာ ေသြးေၾကာက်ဥ္း၊ပိတ္၍ ေလျဖတ္ျခင္းနွင့္၊ေသြးေၾကာေပါက္၍ေလျဖတ္ျခင္းတို႔ျဖစ္ပါတယ္။ 

ေသြးေၾကာက်ဥ္း၊ပိတ္၍ ေလျဖတ္ျခင္း သည္ အျဖစ္မ်ားျပီး ေသြးတြင္းရွိကိုလက္စထေရာမ်ား ေၾကာင့္ ေသြးေၾကာက်ဥ္းျပီး ေသြးခဲျခင္းျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။ အဲဒီေနာက္ ဦးေနွာက္ပ်က္စီးျခင္းကို ျဖစ္ေစပါတယ္။ 

ေသြးေၾကာေပါက္၍ေလျဖတ္ျခင္း ေသြးတြင္းဖိအားမ်ားျခင္းနွင့္ ေသြးတိုးျခင္းေၾကာင့္ ေသြးေၾကာေပါက္ျခင္း ျဖစ္ေပၚျပီး ေလျဖတ္ျခင္း  ကိုျဖစ္ေစပါတယ္။လူနာေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားသည္ ေသဆံုးမွဳ ရာခိုင္နွဳန္း ၅၀ ေလာက္ျမင့္မားနိုင္ျပီး တစ္ခ်ိဳ႔သူမ်ားတြင္ေတာ့ မသန္စြမ္းျခင္းကဲ့သို႔ေသာ အေျခအေနကို ေရာက္ေစနိုင္ပါတယ္။ 

ယေန႔ လူမ်ားသည္ ကုသျခင္းထက္ ကာကြယ္ျခင္းကို ဦးစားေပးလာၾကသည္။ က်န္းမာေရးနွင့္ မညီညႊတ္ေသာ ေနထိုင္ျခင္းသည္ ေလျဖတ္ျခင္းကို ျဖစ္ေစနိုင္ေသာ အေၾကာင္းအရင္းမ်ားထဲမွ တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။က်န္းမာေရးအသိရွိေသာသူမ်ားနွင့္ မိသားစုအတြင္း ေလျဖတ္ဖူးေသာ ရာဇဝင္ရွိပါက ပံုမွန္ ေဆးစစ္ျခင္းတို႔ကို ျပဳလုပ္သင့္သည္။ Carotid Doppler Scan ျဖင့္ ေလျဖတ္ျခင္းျဖစ္လာနိုင္ျခင္းရွိ မရွိ ၾကိဳတင္ စစ္ေဆးနိုင္ပါတယ္။  

Carotid ေသြးေၾကာမ်ားသည္ လည္ပင္းေဘး တစ္ဖက္တစ္ခ်က္တြင္ တည္ရွိသည္။ ဦးေခါင္းပိုင္းနွင့္ လည္ပင္းသြားေသာ ေသြးေၾကာမ်ားမွ တစ္ဆင့္ ဦးေနွာက္ကို ေသြးထုတ္လႊတ္သည္။ ထိုေသြးေၾကာမ်ားကို ပိတ္ဆို႔ျခင္းျဖစ္ေပၚပါက ေလျဖတ္ျခင္းကို ျဖစ္ေစနိုင္ပါတယ္။

ေသြးေၾကာပိတ္ဆို႔ျခင္းကို ဘယ္အရာကျဖစ္ေစသလဲ? 

ကၽြနု္ပ္တို႔သည္ အသက္ၾကီးလာသည္နွင့္အမ်ွ ေသြးေၾကာမ်ားတြင္ ေသြးဥမႊားမ်ား၊ ကိုလက္စထေရာမ်ား၊ အျခားေသာေသြးမွုန္းမႊားမ်ားျဖင့္ ျပည့္လာတတ္ပါတယ္။ ထိုအရာမ်ားစုေဆာင္းမွဳမ်ားလာေသာအခါ ေသြးေၾကာက်ဥ္းျခင္းကို ျဖစ္ေပၚလာေစပါတယ္။ 

ေအာက္ေဖာ္ျပပါ လူမ်ားတြင္ ပိုမိုျဖစ္နိုင္ပါတယ္- 

• ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္း 
• ကိုယ္လက္လွဳပ္ရွားမွဳမရွိျခင္း 
• မေကာင္းေသာအဆီနွင့္ကိုလက္စထေရာမ်ားေသာ အစားစာမ်ား 

• အဝလြန္ျခင္း 
• ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳ 
• ေသြးဖိအားမ်ားျခင္း 
• မ်ိဳးရိုးဆိုင္ရာျပႆနာမ်ား
  

 Carotid Doppler Scan ဆိုတာဘာလဲ? 

Carotid Doppler ကအာထရာေဆာင္းကဲ့သို႔ျဖစ္ျပီး ေသြးေၾကာမ်ားၾကားေသြးစီးဆင္းေနမွဳကို ျပသပါတယ္။နာက်င္မွဳမရွိဘဲ အသံလိွဳင္းျဖင့္ ပံုရိပ္ေဖာ္၍ ေသြးေၾကာမ်ားစီးဆင္းေနမွဳကို ၾကည့္ရွဳျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ 

Carotid Doppler ကို carotid artery duplex scan, carotid ultrasound, vascular ultrasound, carotid artery Doppler sonography  ဟုလည္းေခၚနိုင္ပါတယ္။ Carotid Doppler ကို Conventional Ultrasound နွင့္ Doppler ultrasound နွစ္မ်ိဳးေပါင္းစပ္ထားပါတယ္။  

Conventional Ultrasound
 

B-mode ဟုလည္းေခၚပါတယ္ အသံလိွဳင္းမ်ားကို အသံုးျပဳ၍ ေသြးေၾကာဖဲြ႔စည္းပံုနွင့္ ျဖစ္ေပၚေနမွဳကို ပံုရိပ္ေဖာ္ေပးပါတယ္။ 

Doppler ultrasound
 

Doppler ultrasound ကို ေသြးေၾကာအတြင္းေသြးမ်ားစီးဆင္းမွဳကို ၾကည့္ရန္ျဖစ္ပါတယ္။ဆရာဝန္သည္ အသံလိွဳင္းမ်ားမွတစ္ဆင့္ ေသြးစီးဆင္းမွဳမ်ားကို ၾကည့္ရွဳနိုင္ပါတယ္။ လူနာသည္ carotid duplex scan ဟုလည္းအတြင္း ဖိအားအနည္းငယ္ လည္ပင္းပတ္ပတ္လည္တြင္ ခံစားရနိုင္ပါသည္။ နာက်င္မွဳမခံစားရဘဲ စမ္းသပ္မွဳအတြင္း ျငင္သာေသာအသံ ကိုလည္းၾကားနိုင္ပါတယ္။ 

ဘာေၾကာင့္ Carotid Doppler ကိုစမ္းသပ္သင့္သလဲ? 

လည္ပင္းေသြးလႊတ္ေၾကာနွင့္ ေသြးေၾကာျဖာမ်ားသည္ ေလျဖတ္ျခင္း၏ အဓိကတည္ေနရာ ျဖစ္ပါတယ္။ Carotid Duplex ကဦးေနွာက္ဆီသြားေသာ လည္ပင္းေသြးခဲမ်ားကို စမ္းသပ္စစ္ေဆးနိုင္ပါေၾကာင့္ ေလျဖတ္ျခင္းကို ေစာစီးစြာ ၾကိဳတင္ သိရွိကာကြယ္နိုင္ပါတယ္။

ေအာက္ပါလကၡဏာမ်ားေတြ႔ရွိပါကေလျဖတ္ျခင္းအစသို႔မဟုတ္အေသးစားေလျဖတ္ျခင္းျဖစ္နိုင္ပါတယ္။ 

• အားနည္းျခင္း၊ထံုျခင္း၊ခႏၲာကိုယ္တစ္ဖက္တည္းက်င္ျခင္း၊ လက္ေမာင္းသို႔ ေျခေထာက္ပါက်င္လာျခင္း 

• လက္ေမာင္းသို႔ ေျခေထာက္မ်ားလွဳပ္ရွားမွဳမျပဳလုပ္နိုင္ျခင္း 
• ရွင္းလင္းပီသစြာစကားမေျပာနိုင္ျခင္း 
• မ်က္လံုးတစ္ဖက္တည္းျဖင့္ ေကာင္းစြာမျမင္နိုင္ျခင္း 

အကယ္၍အထက္ပါ လကၡဏာမ်ားခံစားရပါက ေပ်ာက္သြားသည့္တိုင္ ဆရာဝန္နွင့္ ခ်က္ခ်င္းျပသသင့္ပါတယ္။သင့္တြင္ ေလျဖတ္ျခင္း၊ေလျဖတ္ေရာဂါျဖစ္ေနနိုင္ေၾကာင္း ေရွ့ေျပးလကၡဏာပင္ ျဖစ္ပါတယ္။ 

ဆရာဝန္က သင့္ရဲ႔လကၡဏာမ်ားနွင့္ ေဆးကုသမွဳရာဇဝင္ကို ေမးပါလိမ့္မည္။ ဆရာဝန္က လည္ပင္းေသြးေၾကာ ေသြးစီးဆင္းမွဳကို နားေထာင္ျပီး ေသြးဖိအားကို တိုင္းတာပါလိမ့္မည္။ လည္ပင္းဆိုင္ရာေသြးေၾကာတြင္ တစ္ခုခု ရွိပါက carotid duplex ျပဳလုပ္ရန္ညႊန္းၾကားပါလိမ့္မည္။လိုအပ္ပါက ဦးေနွာက္ MRI,MRA သို႔မဟုတ္ MRV ျပဳလုပ္ရန္ညႊန္းပါလိမ့္မည္။ 

 ဆရာဝန္က မည္သည့္ အေျခအေနတြင္ Duplex Scan, MRI ,MRV ကိုစမ္းသပ္ခိုင္းသလဲ? 

• ေသြးခဲျခင္း 
• ေသြးေၾကာက်ဥ္းျခင္း 
• အျခားအေၾကာင္းမ်ားေၾကာင့္ လည္ပင္းေသြးေၾကာပိတ္ျခင္း 

• ဦးေနွာက္ေသြးယိုျခင္း 

ဆရာဝန္က ခ်က္ခ်င္း ကုသမွဳေပးနိုင္ပါတယ္။ 

 Carotid Doppler Scan ၏အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ား 

• ၾကိဳတင္ ျပင္ဆင္စရာမလိုျခင္း၊ ခႏၶာကိုယ္အတြင္းမည္သည့္ပစၥည္းမွထည့္သြင္းစရာမလိုျခင္း 
• စမ္းသပ္စစ္ေဆးျခင္းသည္နာက်င္မွဳမရွိပါ 

• ေသြးေၾကာမ်ားကို ၾကည့္ရွုျခင္းျဖင့္ ေလျဖတ္နို္င္ေခ် ရွိမရွိ စစ္ေဆးနိုင္ျခင္း
  

 တိက်ေသာရလဒ္ကိုဟန့္တားေကာင္းဟန္႔တားနိုင္ေသာအေၾကာင္းမ်ား 

• အလြန္အမင္းဝျခင္း 
• နွလံုးခုန္နွဳန္းပံုမွန္မဟုတ္ျခင္း 
• နွလံုးေရာဂါ 

• အေတြ႔အၾကံဳနည္းေသာ ဓာတ္ခဲြပညာရွင္ 

ပံုမွန္ရလဒ္ 

ပံုရိပ္နွင့္ေသြးစီးဆင္းမွဳသည္ ေသြးေၾကာအေျခအေနကို စမ္းသပ္ၾကည့္ရွုနိုင္ပါသည္။ဥပမာအားျဖင့္ ေသြးေၾကာမ်ားသည္ ၁၀ ရာခိုင္နွဳန္း၊၅၀ ရာခိုင္နွဳန္းနွင့္ ၇၅ ရာခိုင္နွဳန္း အထိ ပံုမွန္ေသြးစီးဆင္းမွဳရွိေနျခင္းကို ရလဒ္ေကာင္းမြန္သည္ဟုေခၚဆိုနိုင္ပါတယ္။ 

ရာခိုင္နွဳန္းပံုမွန္မဟုတ္ေသာရလဒ္ဆိုသည္မွာ 

ပံုမွန္မဟုတ္ေသာရလဒ္ဆိုသည္မွာ လည္ပင္းေသြးလႊတ္ေၾကာတြင္ ေသြးခဲပိတ္ေနျခင္းကို ေခၚပါတယ္။ေသြးေၾကာပိတ္ျခင္း လကၡဏာကို ေသြးစီးဆင္းမွုမ်ားမွ တစ္ဆင့္ အေျခအေနကို စမ္းသပ္ၾကည့္ရွဳနိုင္ပါတယ္။ ၇၀ ရာခိုင္နွုန္းခန္႔ ေသြးေၾကာပိတ္ျခင္း ပိုမိုဆိုးရြားပါက ဆရာဝန္သည္ ေအာက္ပါ တို႔ကို လုပ္ေဆာင္ရန္ ညႊန္းၾကားပါတယ္။ 

• ခဲြစိတ္မွဳကို စဥ္းစားျခင္း 
• ေနာက္ထပ္ျပဳလုပ္နိုင္ေသာ စစ္ေဆးမွဳမ်ား (cerebral angiography, CT angiography, နွင့္ magnetic resonance angiography) 
• ေသြးေၾကာမ်ားမာလာျခင္းကို ကာကြယ္ရန္ က်န္းမာေသာေနထိုင္မွဳပံုစံမ်ား 
• ေနာက္ထပ္ ေသခ်ာေစရန္ စစ္ေဆးမွဳမ်ားကို ထပ္မံျပဳလုပ္ပါ 

ျပင္ဆင္ျခင္း 

• ဆရာဝန္က စမ္းသပ္စစ္ေဆးမွဳ၏ အက်ိဳးအေၾကာင္းကို ရွင္းျပပါတယ္  
• ကုသမွဳကိုခြင့္ျပဳေၾကာင္း နွင့္ မရွင္းလင္းသည့္မ်ားကို ေသခ်ာစြာ ေမးျမန္း၍ လူနာတာဝန္ခံျခင္း ေဖာင္တြင္ လက္မွတ္ထိုးရပါမယ္။ 
• ဆရာဝန္က ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းနွင့္ကဖင္းပါဝင္ေသာ အရည္မ်ားေသာက္ျခင္းနွင့္ ပတ္သက္ျပီး ညႊန္ၾကားခ်က္ေပးပါလိမ့္မည္။ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းက ေသြးေၾကာကို က်ဥ္းေစနိုင္ေသာေၾကာင့္ စစ္ေဆးျခင္းမျပဳလုပ္မီအနည္းဆံုး၂နာရီမတိုင္ခင္ေဆးလိပ္မေသာက္ထားရပါ။ကဖင္းပါဝင္ေသာအရည္ မ်ားေသာက္သံုးျခင္း ကိုလည္း၂နာရီမတိုင္ခင္ ေရွာင္ရွား ထားရပါမယ္။ 

• သင့္ရဲ့က်န္းမာေရးအေျခေနအေပၚ မူတည္ျပီး သင့္ေလ်ာ္ေသာ ျပင္ဆင္မွဳေတြကို ျပဳလုပ္နိုင္ပါတယ္။ 

ကုသမွဳအတြင္း 

ဆရာဝန္ ကေရြးခ်ယ္ေဆာင္ရြက္ေသာ အေျခေနေပၚမူတည္၍ ေဆးရံုတက္ ၍ သို႔မဟုတ္ ျပင္ပလူနာဌာနတြင္ ေဆာင္ရြက္နိုင္ပါတယ္။ 

ပံုမွန္အားျဖင့္ Carotid Doppler Scan ကိုေအာက္ပါအတိုင္းေဆာင္ရြက္နိုင္ပါတယ္။
 

၁။ သင့္ရဲ႔ အဝတ္အစား၊လက္ဝတ္ရတနာမ်ား၊အျခားပစၥည္းမ်ား စကင္ဖတ္တဲ့အခါမွာ  အေနွာင့္အယွက္ျဖစ္နိုင္ေသာလည္ပင္းမွပစၥည္းမ်ားကို ခၽြတ္ထားေပးရပါမယ္။ 

၂။ သင့္အဝတ္အစားမ်ားခၽြတ္ျပီးေနာက္ ေဆးစစ္ေဆးဝတ္စံုကို ဝတ္ရပါမယ္။ 

၃။ သင္လည္ပင္းကို အနည္းငယ္ျမင့္ထားျပီးစမ္းသပ္တဲ့ ေနရာတြင္လဲေလ်ာင္းရပါမယ္။ 

၄။ လည္ပင္းေသြးေၾကာမ်ားရွိနိုင္ေသာေနရာတြင္ အေရျပားေပၚကို ဂ်ဲလိမ္းေပးပါလိမ့္မည္။ 

၅။ Doppler transducer ကသင့္ေသြးေၾကာပတ္ပတ္လည္ကိုစမ္းသပ္ပါလိမ့္မယ္။ 

၆။ေသြးစီးဆင္းမွဳအသံကို“whoosh,whoosh”ဆိုျပီးၾကားရပါလိမ့္မည္။လည္ပင္း၏ညာဘက္နွင့္ဘယ္ဘက္ေသြးေၾကာမ်ားကိုတစ္ခုနွင့္တစ္ခုယွဥ္ျပီးနားေထာင္ပါမယ္။ 

၇။ စစ္ေဆးမွဳျပဳလုပ္ျပီးေနာက္ ဂ်ဲမ်ားကို ျပန္သုတ္ေပးပါလိမ့္မည္။ဓာတ္ခဲြခန္းပညာရွင္က သက္ေသာင္သက္သာအျဖစ္ဆံုး နည္းလမ္းမ်ားနွင့္ စစ္ေဆးေပးပါလိမ့္မည္။ 

စစ္ေဆးမွဳျပီးေနာက္ 

Carotid artery duplex scan သည္နာက်င္မွဳမရွိပါ။စစ္ေဆးမွဳအတြင္း လည္ပင္းဆန္႔ျပီးလဲေလ်ာင္းထားရတဲ့အတြက္ မသက္သာမွဳ အနည္းငယ္ရွိေကာင္းရွိနိုင္ပါတယ္။ 

စားေသာက္ေနထိုင္မွဳနွင့္ လွဳပ္ရွားမွဳ ကန့္သတ္ခ်က္မ်ား ကို ဆရာဝန္ကမညႊန္ၾကားလွ်င္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲစရာမလိုပါဘူး 

သို႔ေသာ္လည္း အခ်ိန္အတိုင္းတာတစ္ခုတြင္ ဆရာဝန္က carotid Doppler scan ျပန္ဖတ္ရန္ ညႊန္ၾကားေကာင္းညႊန္ၾကားနိုင္ပါတယ္။ 

ေဝ့ဌာနီေဆးရံုၾကီးဦးေနွာက္နွင့္အာရံုေၾကာဌာနသည္ အာရံုေၾကာနွင့္ပတ္သက္ေသာ ေရာဂါမ်ားကိုအေကာင္းမြန္ဆံုးကုသမွဳေပးေနပါတယ္။ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ၾကႊက္သားအားနည္းျခင္း၊တက္ျခင္း၊ဦးေခါင္းထိခိုက္ျခင္း၊ပင္မအာရံုေၾကာအဖဲြ႔အစည္းပိုးဝင္ျခင္းစေသာ ေရာဂါမ်ားကို ေရာဂါစစ္တမ္းတိက်စြာထုတ္ျခင္းနွင့္ကုသမွဳအပိုင္းကိုအေကာင္းမြန္ဆံုးလုပ္ေဆာင္ေပးေနပါတယ္။ဦးေနွာက္နွင့္အာရံုေၾကာအထူးကုဆရာဝန္ၾကီးမ်ား၊ဦးေနွာက္နွင့္အာရံုေၾကာခဲြစိတ္ဆရာဝန္ၾကီးမ်ား၊ဦးေနွာက္နွင့္အာရံုေၾကာဆိုင္ရာသူနာျပဳမ်ားနွင့္ ဓာတ္ခဲြကၽြမ္းက်င္ပညာရွင္မ်ားနွင့္ နိုင္ငံတကာအဆင့္အတန္းနွင့္အညီ ျပင္ပလူနာမ်ား၊အတြင္းလူနာမ်ားအား ရက္ေရြးခ်ယ္သည္ျဖစ္ေစ၊ အေရးတၾကီးခဲြစိတ္ကုသသည္ျဖစ္ေစလူနာမ်ားအား စိတ္ခ်အယံုၾကည္ရဆံုးျဖစ္ေအာင္အစြမ္းကုန္ ကုသမွဳမ်ားကိုေပးေနပါတယ္။ 

ေဝ့ဌာနီဦးေနွာက္နွင့္အာရံုေၾကာစင္တာ ၅ထပ္ 

Phone. 66 (0) 2734-0000 ext. 5400, 5444
Fax.  66 (0) 2734-0000 ext 5407
E-mail : [email protected]