การตรวจคัดกรองครรภ์เสี่ยงคลอดก่อนกำหนด

การตั้งครรภ์เป็นช่วงเวลาแห่งความสุขและความคาดหวัง แต่ก็อาจมาพร้อมกับความเสี่ยงบางประการ หนึ่งในนั้นคือ “ภาวะคลอดก่อนกำหนด” ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อสุขภาพของทั้งมารดาและทารก ซึ่งการตรวจคัดกรองครรภ์เสี่ยงคลอดก่อนกำหนด เพื่อให้คุณแม่มือใหม่และผู้ที่กำลังวางแผนตั้งครรภ์ได้เตรียมพร้อมและดูแลตนเองอย่างเหมาะสม

“ภาวะคลอดก่อนกำหนด” สัมพันธ์อย่างไรกับ “ความยาวปากมดลูก” ?

ภาวะเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนด คือ ภาวะที่มีการหดรัดตัวของมดลูกอย่างสม่ำเสมอและแรงพอที่จะทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของปากมดลูกตามมา อันจะนำไปสู่การคลอดทารกก่อนอายุครรภ์ครบ 37 สัปดาห์ ทารกที่คลอดก่อนกำหนดจะมีความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะทุพพลภาพและมีอัตราเสียชีวิตสูง โดยขึ้นอยู่กับอายุครรภ์ที่คลอดและสาเหตุที่ทำให้เกิดภาวะดังกล่าว ยิ่งคลอดก่อนกำหนดโดยอายุครรภ์น้อยกว่า 34 สัปดาห์หรือคลอดจากภาวะติดเชื้อในถุงน้ำคร่ำ จะมีความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะทุพพลภาพ/เสียชีวิตสูงมากขึ้น

ปัจจัยเสี่ยงของการเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนด

การรู้ถึงปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดการเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนด จะช่วยให้คุณปรึกษาแพทย์เพื่อวางแผนการดูแลครรภ์ได้อย่างเหมาะสม และลดโอกาสการเกิดภาวะดังกล่าวที่อาจส่งผลกระทบต่อสุขภาพของทั้งมารดาและทารก โดยปัจจัยเสี่ยงที่สำคัญมีอยู่หลายประการ เช่น

• อายุมารดามากกว่า 35 ปี หรือน้อยกว่า 18 ปี
• มีประวัติการคลอดก่อนกำหนดในครรภ์ก่อน
• มีความผิดปกติของโพรงมดลูกหรือปากมดลูก
• ตั้งครรภ์แฝดหรือมีภาวะน้ำคร่ำมาก
• การติดเชื้อระบบทางเดินปัสสาวะ/ระบบสืบพันธุ์
• สูบบุหรี่หรือใช้สารเสพติดในมารดา
• ภาวะทุพโภชนาการ

ปัจจัยเสี่ยงของภาวะเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนดนั้น มีทั้งปัจจัยที่ป้องกันได้และป้องกันไม่ได้ สตรีตั้งครรภ์จึงควรให้ความใส่ใจในการเตรียมความพร้อมก่อนตั้งครรภ์ ตรวจคัดกรอง และแก้ไขปัจจัยเสี่ยงต่าง ๆ ที่แก้ไขได้ พร้อมปรับพฤติกรรมให้เหมาะสม เพื่อลดโอกาสเกิดภาวะเจ็บครรภ์ก่อนกำหนด โดยให้เริ่มตั้งแต่ตอนฝากครรภ์เพื่อให้แพทย์ช่วยประเมินความเสี่ยง โดยการวัดความยาวปากมดลูกและให้การรักษา หากมีความผิดปกติ

วิธีการตรวจคัดกรองครรภ์เสี่ยงคลอดก่อนกำหนด

ปัจจุบันมีวิธีการตรวจคัดกรองอยู่ 2 วิธี คือ การพิจารณาประวัติคลอดก่อนกำหนด/แท้งบุตรไตรมาส 2 และการวัดความยาวปากมดลูกโดยตรวจคลื่นเสียงความถี่สูงทางช่องคลอด (Transvaginal Cervical Length Measurement)

มีประวัติคลอดก่อนกำหนดในครรภ์ก่อนหน้า

• หากสตรีตั้งครรภ์มีประวัติเคยคลอดก่อนกำหนดมาก่อน ตั้งแต่อายุครรภ์ 16 สัปดาห์ แพทย์จะตรวจวัดความยาวปากมดลูกทุก 2 สัปดาห์ หากพบว่าสั้นกว่า 2.5 cm แนะนำทำการเย็บผูกปากมดลูก (Cervical Cerclage)
• กรณีเคยแท้งบุตรไตรมาส 2 จากภาวะ Cervical Incompetence แนะนำทำการเย็บผูกปากมดลูกเลย ก่อนอายุครรภ์ 24 สัปดาห์

ไม่มีประวัติคลอดก่อนกำหนดมาก่อน

หากไม่มีประวัติคลอดก่อนกำหนดมาก่อน แพทย์จะแนะนำให้เข้ารับการตรวจคัดกรองวัดความยาวปากมดลูกด้วยคลื่นเสียงความถี่สูงตั้งแต่อายุครรภ์ 18 สัปดาห์ขึ้นไป โดยเพิ่มเติมจากการตรวจดูความสมบูรณ์ของทารกในครรภ์ด้วยคลื่นเสียงความถี่สูงทางหน้าท้อง หากพบว่าปากมดลูกสั้นมากกว่า 2.5 cm แพทย์จะให้ยาฮอร์โมนเหน็บทางช่องคลอดทุกวัน แต่ถ้าปากมดลูกสั้นกว่า 1 cm อาจได้รับการแนะนำให้ทำการเย็บผูกปากมดลูกเลย เพื่อลดความเสี่ยงของการคลอดก่อนกำหนดหรือโอกาสแท้งในไตรมาส 2

จะเห็นได้ว่าการตรวจวัดความยาวปากมดลูก เป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพในการคัดกรองความเสี่ยงภาวะเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนด เนื่องจากทำได้ง่าย และหากพบว่าปากมดลูกสั้น ก็มีวิธีการดูแลรักษาด้วยยาฮอร์โมนรองรับ ดังนั้น เมื่อสตรีตั้งครรภ์ไปรับการตรวจความสมบูรณ์ของทารกในครรภ์ด้วยคลื่นเสียงความถี่สูง ควรได้รับการตรวจวัดความยาวปากมดลูกเพิ่มเติม นอกจากนี้ สตรีตั้งครรภ์สามารถลดความเสี่ยงในการคลอดก่อนกำหนดได้ เพียงทำตามข้อปฏิบัติ ดังนี้

• ดูแลสุขอนามัยขณะตั้งครรภ์
• เช็กสุขภาพครรภ์สม่ำเสมอ
• พบแพทย์ทันทีเมื่อมีอาการผิดปกติ เช่น ติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ/ระบบสืบพันธุ์
• เฝ้าสังเกตอาการมดลูกหดรัดตัวก่อนกำหนด
• รีบพบแพทย์หากมีอาการเจ็บครรภ์ มีมูกเลือด หรือน้ำเดิน

หากพบว่ามีความเสี่ยงหรือมีอาการเข้าข่ายภาวะเจ็บครรภ์คลอดก่อนกำหนด ควรรีบพบแพทย์เพื่อรับการตรวจวินิจฉัยและรักษาอย่างถูกวิธี ที่ ศูนย์สุขภาพสตรี ชั้น 2 โรงพยาบาลเวชธานี พร้อมให้บริการด้วยเครื่องมือทางการแพทย์ที่ทันสมัย โดยแพทย์ชำนาญการเวชศาสตร์มารดาและทารกในครรภ์ เพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีของสตรีตั้งครรภ์ทุกคน สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม หรือนัดหมายแพทย์ล่วงหน้าได้ที่ โทร. 02-734-0000 ต่อ 3200, 3204