รู้ทันอาการมะเร็งต่อมลูกหมาก และโอกาสรักษาให้หายขาด

ต่อมลูกหมาก อวัยวะในระบบสืบพันธุ์เพศชาย

ต่อมลูกหมาก เป็นต่อมของระบบสืบพันธุ์เพศชาย รูปร่างคล้ายลูกหมาก ห่อหุ้มท่อปัสสาวะส่วนต้นต่อจากคอกระเพาะปัสสาวะและอยู่หน้าทวารหนัก มีหน้าที่เปรียบเสมือนโรงงานผลิตน้ำหล่อเลี้ยงอสุจิของผู้ชาย ให้มีความแข็งแรงสามารถปฏิสนธิกับไข่ของเพศหญิงได้ เมื่อมีการหลั่งเชื้ออสุจิ ต่อมลูกหมากก็จะขับเมือกเข้ามาในท่อปัสสาวะ เพราะฉะนั้นต่อมลูกหมากถือได้ว่าเป็นอวัยวะสำคัญอย่างมากต่อประสิทธิภาพในการทำงานของระบบสืบพันธุ์เพศชาย

มะเร็งต่อมลูกหมาก

โรคมะเร็งต่อมลูกหมาก มักพบในผู้ที่มีอายุ 50 ปีขึ้นไป โอกาสในการเกิดมะเร็งจะเพิ่มสูงขึ้นตามอายุ แต่ผู้ชายที่มีอายุน้อยกว่านี้ก็สามารถพบได้บ้างแม้จะไม่มากนัก โดยลักษณะอาการจะมีก้อนเนื้อ ลูกอัณฑะใหญ่ขึ้นแต่ไม่รู้สึกเจ็บ สำหรับสาเหตุการเกิดมะเร็งต่อมลูกหมากยังไม่แน่ชัด แต่เชื่อว่าเกี่ยวข้องกับหลายปัจจัย เช่น อายุ พันธุกรรม สิ่งแวดล้อม อาหาร และเชื้อชาติ ปัจจุบันมีการตรวจสุขภาพเพื่อค้นหามะเร็งต่อมลูกหมากมากขึ้น จึงทำให้สถิติการพบมะเร็งต่อมลูกหมาก มีมากเป็นอันดับ 2-3 ของมะเร็งในชายไทย

อาการของมะเร็งต่อมลูกหมาก

มะเร็งต่อมลูกหมากอันตรายไหม ? ในระยะแรกจะไม่มีอาการผิดปกติ โดยอาการจะขึ้นอยู่กับขนาดของมะเร็งและตำแหน่งที่แพร่กระจายในร่างกาย เมื่อก้อนเนื้อมะเร็งโตขึ้นจะเบียดท่อปัสสาวะ จากนั้นจะเริ่มมีอาการปัสสาวะลำบาก ปวดเวลาปัสสาวะ ไปจนถึงปัสสาวะเป็นเลือดได้ และเมื่อมะเร็งลุกลามต่อไปจะเข้าสู่อวัยวะใกล้เคียงด้วย อาจกระจายไปยังต่อมน้ำเหลืองและส่วนใหญ่ไปที่กระดูก ทำให้มีอาการปวดกระดูกเอว หรือสะโพกได้ ในบางครั้งมะเร็งลุกลามเบียดเส้นประสาทที่ไขสันหลัง ผู้ป่วยอาจมีอาการขาอ่อนแรงได้ รวมถึงอาจทำให้อวัยวะเพศแข็งตัวยาก และเวลาหลั่งอสุจิเมื่อมีเพศสัมพันธ์จะปวด หรืออาจพบเลือดปนมากับน้ำเชื้ออสุจิได้

การตรวจหามะเร็งต่อมลูกหมาก

ความผิดปกติที่เกิดขึ้นกับต่อมลูกหมากสามารถเกิดได้จากหลายสาเหตุ แม้ว่ายังไม่มีอาการแต่ก็ควรตรวจหาความผิดปกติก่อนลุกลามเป็นโรคได้ การตรวจหาความผิดปกติของต่อมลูกหมากทำได้หลายวิธี เช่น

• การตรวจต่อมลูกหมากทางทวารหนัก แพทย์จะใส่ถุงมือและใช้เจลหรือวาสลีนเพื่อหล่อลื่นนิ้วมือ แล้วคลำต่อมลูกหมากทางทวารหนัก เพื่อดูว่ามีก้อนโตขึ้นผิดปกติหรือไม่
• การตรวจปัสสาวะ อาจพบเม็ดเลือดแดงในทางเดินปัสสาวะหรือมีการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะได้
• การตรวจด้วยการอัลตราซาวนด์ต่อมลูกหมากทางทวารหนัก เป็นการตรวจโดยใช้คลื่นเสียง โดยอุปกรณ์ดังกล่าวจะใช้คลื่นเสียงเพื่อดูลักษณะและรูปร่างของก้อนต่อมลูกหมาก
• การตรวจหาสาร PSA (Prostate Specific Antigen) ซึ่งเป็นสารโปรตีนที่ผลิตโดยต่อมลูกหมาก ถ้าค่ายิ่งสูงโอกาสเป็นมะเร็งก็จะสูงตามไปด้วย หากการตรวจดังกล่าวพบสิ่งผิดปกติและสงสัยว่าเป็นมะเร็ง แพทย์จะพิจารณาให้ตรวจเพิ่มเติมเพื่อยืนยันว่าเป็นมะเร็งต่อมลูกหมากจริงหรือไม่ โดยใช้เข็มเจาะชิ้นเนื้อต่อมลูกหมากไปตรวจหาเซลล์มะเร็ง
• การตรวจ MRI Prostate

ระยะของโรค

การวางแผนการรักษาจะต้องรู้ว่ามะเร็งต่อมลูกหมากอยู่ในระยะใด 

• Localized เซลล์มะเร็งอยู่แค่ที่ต่อมลูกหมาก และอวัยวะใกล้เคียง
• Regional เซลล์มะเร็งกระจายไปต่อมน้ำเหลืองบริเวณต่อมลูกหมาก
• Metastatic เซลล์มะเร็งกระจายไปอวัยวะอื่น

การรักษามะเร็งต่อมลูกหมาก

คำถามที่มักพบได้บ่อยคือ เป็นมะเร็งต่อมลูกหมากรักษาหายไหม ในความเป็นจริงจะขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย เช่น ระยะของโรค อายุและสุขภาพของผู้ป่วย ประโยชน์ที่ได้จากการรักษา ผลข้างเคียงของการรักษาและการป้องกัน 

วิธีการรักษา

มะเร็งต่อมลูกหมากมีวิธีรักษาหลายรูปแบบ โดยแพทย์จะพิจารณาจากระยะของมะเร็ง รวมถึงสุขภาพทั่วไปของผู้ป่วย เพื่อแนะนำวิธีการรักษาที่เหมาะสมกับผู้ป่วยแต่ละรายได้มากที่สุด โดยแต่ละวิธีมีรายละเอียดดังนี้

1. การผ่าตัดต่อมลูกหมาก

• การผ่าตัดแบบเปิดหน้าท้อง (Open Radical Prostatectomy – ORP)

การผ่าตัดเปิดแผลบริเวณหน้าท้องหรือฝีเย็บเพื่อนำต่อมลูกหมากออก เหมาะสำหรับผู้ที่มีต่อมลูกหมากขนาดใหญ่ ข้อดีคือแพทย์มองเห็นอวัยวะภายในได้ชัดเจน แต่ใช้เวลาฟื้นตัวนานและมีโอกาสเสียเลือดมากกว่า

• การผ่าตัดแบบส่องกล้อง (Laparoscopic Radical Prostatectomy – LRP)

ใช้กล้องและเครื่องมือขนาดเล็กผ่านแผลเล็กบริเวณใต้สะดือ แพทย์จะสามารถควบคุมเครื่องมือผ่านจอภาพ ข้อดีคือแผลเล็ก ฟื้นตัวเร็ว และเสียเลือดน้อยกว่า แต่ต้องดำเนินการโดยแพทย์ที่มีความชำนาญสูง

• การผ่าตัดโดยใช้หุ่นยนต์ช่วยผ่าตัด (Robotic-Assisted Laparoscopic Prostatectomy – RALP)

การใช้แขนกลหุ่นยนต์ช่วยควบคุมการผ่าตัด จะเพิ่มความแม่นยำ ลดความเสี่ยงต่ออวัยวะรอบข้าง แผลเล็ก ฟื้นตัวเร็ว และลดผลข้างเคียง เช่น ภาวะกลั้นปัสสาวะไม่อยู่ แต่จะมีค่าใช้จ่ายในการรักษาสูง 

2. การให้รังสีรักษา

เป็นการใช้รังสี เพื่อทำลายเซลล์มะเร็งต่อมลูกหมาก ทำโดยการฉายรังสีเข้าไปที่บริเวณต่อมลูกหมากโดยตรงหรือฉายรังสีหลังผ่าตัดต่อมลูกหมากออกไปแล้ว หรือฉายรังสีแบบประคับประคองเพื่อบรรเทาอาการ เช่น อาการปวดจากการที่มะเร็งกระจายมาที่กระดูก เป็นต้น

3. การผ่าตัดอัณฑะ

ทำเพื่อลดฮอร์โมนเพศชายที่จะไปกระตุ้นเซลล์มะเร็งต่อมลูกหมาก

4. การรักษาด้วยา

5. การรักษาด้วยฮอร์โมน

เนื่องจากมะเร็งต่อมลูกหมากต้องใช้ฮอร์โมนในการเจริญเติบโต วิธีนี้จะใช้ในกรณีที่มะเร็งได้แพร่กระจายแล้ว หรือเพื่อป้องกันการกลับเป็นซ้ำ ซึ่งมีวิธีการรักษาดังนี้

• การตัดลูกอัณฑะซึ่งเป็นแหล่งผลิตฮอร์โมนเพศชาย
• การใช้ยาเพื่อลดการสร้างฮอร์โมนเพศชาย
• ยาที่ป้องกันการออกฤทธิ์ของเอนโดรเจน
• ยาที่ป้องกันต่อมหมวกไตไม่ให้สร้างฮอร์โมนเอนโดรเจน

6. การให้เคมีบำบัด

เป็นวิธีการฆ่าเซลล์มะเร็งโดยใช้ในระยะแพร่กระจาย

7. การใช้สารที่กระตุ้นให้ร่างกายสร้างภูมิคุ้มกัน

เป็นวิธีภูมิคุ้มกันบำบัด โดยการให้ยากระตุ้นการทำงานของเซลล์เม็ดเลือดขาวในร่างกาย เพื่อให้มีความสามารถในการทำลายเซลล์มะเร็งได้ดีขึ้น 

การดูแลผู้ป่วยหลังผ่าตัดมะเร็งต่อมลูกหมาก

การฟื้นฟูร่างกายผู้ป่วยหลังผ่าตัดมะเร็งต่อมลูกหมากเป็นสิ่งที่สำคัญมาก โดยมีแนวทางการดูแลดังนี้

• ติดตามอาการตามนัดหมายแพทย์ทุกครั้ง แนะนำตรวจ PSA ที่ิ 6 สัปดาห์ และ 3 เดือนหลังผ่าตัด
• ควรหลีกเลี่ยงการยกของหนัก หรือทำกิจกรรมที่ต้องออกแรงมาก เช่น วิ่ง ปั่นจักรยาน เป็นเวลา 6 สัปดาห์
• หลีกเลี่ยงอาหารที่ระคายเคืองกระเพาะอาหารหรือทำให้ท้องอืด เช่น อาหารรสเผ็ดหรือน้ำอัดลมหรืออาหารมื้อใหญ่
• อาจต้องหลีกเลี่ยงการมีเพศสัมพันธ์ เป็นเวลาประมาณ 6-8 สัปดาห์
• อาจมีความผิดปกติของเส้นประสาทเลี้ยงองคชาติ ทำให้หย่อนสมรรถภาพทางเพศหลังผ่าตัด ต้องใช้เวลาฟื้นฟูอย่างน้อย 3 เดือน ถึง 1 ปี ในระหว่างนี้สามารถรักษาได้ด้วยยา
• ผู้ป่วยส่วนใหญ่มักมีปัญหาการควบคุมปัสสาวะหลังการผ่าตัด การฟื้นฟูของหูรูดปัสสาวะ อาจใช้เวลาหลายสัปดาห์ถึง 6 เดือน ควรจำกัดน้ำดื่ม ชา กาแฟ และแอลกอฮอล์ในระหว่า่งนี้ การรักษาด้วยการฝึกกระตุ้นกล้ามเนื้อหูรูดร่วมกัยการใช้ยา สามารถทำให้ควบคุมปัสสาวะได้ดียิ่งขึ้น

มะเร็งต่อมลูกหมาก มีทั้งระยะที่รักษาหายขาดและไม่สามารถรักษาได้ เพราะฉะนั้น หากคุณผู้ชายมีอายุเกิน 50 ปี แนะนำให้มาพบแพทย์ศัลยกรรมระบบปัสสาวะ เพื่อตรวจหามะเร็งต่อมลูกหมากในระยะต้น ในขณะที่ยังไม่มีอาการ ซึ่งจะมีโอกาสสูงที่จะรักษาหายได้ โดยที่มีภาวะแทรกซ้อนน้อยและไม่กระทบต่อคุณภาพชีวิต

ศูนย์มะเร็ง โรงพยาบาลเวชธานี ให้บริการดูแลผู้ป่วยมะเร็ง รักษามะเร็งพร้อมทีมแพทย์ชำนาญการ เพื่อดูแลคุณ นัดหมายและติดต่อสอบถามได้ที่ โทรศัพท์ 02-734-0000 ต่อ 2720, 2721